Ćwiczenia usprawniające narządy mowy

Dlaczego warto prowadzić ćwiczenia usprawniające narządy mowy?

  • 85% dzieci z wadami wymowy ma niesprawne narządy artykulacyjne (wg E. Sachajskiej)
  • nawet jeśli dziecko nie ma wady wymowy dzięki tym ćwiczeniom jego artykulacja stanie się staranniejsza, wyrazistsza, piękniejsza

JĘZYK:

Spełnia w artykulacji szczególną rolę. Bierze udział w wymowie prawie wszystkich głosek, a niektóre z nich wymagają wyspecjalizowanych ruchów i układów języka (m. in. r , s, z , c , dz, sz, ż, cz, dż):

  1. kląskanie – szybko i wolno („konik jedzie z góry i pod górę”)
  2. język wąski i szeroki („żmija” i „łopata”)
  3. dotykanie czubkiem języka do poszczególnych zębów („liczenie zębów”)
  4. koliste ruchy języka wewnątrz jamy ustnej („młynek”)
  5. dotykanie czubkiem języka do kącików warg („wahadełko”; „wycieraczka”)
  6. zakładanie szerokiego języka na górną wargę, zęby, dziąsła
  7. dotykanie czubkiem języka górnej wargi, prawego kącika warg, brody, lewego kącika warg („język – zegar”)
  8. przy rozchylonych zębach dotykanie czubkiem języka do górnych i dolnych dziąseł („huśtawka”)
  9. przód języka wykonuje ruch kolisty po czerwieni warg („malowanie ust”)
  10. język wysunięty na zewnątrz jamy ustnej; boki i przód języka uniesione do góry („miseczka")
  11. czubek języka dotyka różnych punktów podniebienia twardego („biedronka”, „muchomorek”)
  12. „Sprzątanie mieszkania”:
    • „sufit” – ruchy języka po podniebieniu
    • „ściany” – po wewnętrznej stronie policzków
    • „mycie okien” - po górnych zębach
    • „czyszczenie mebli” - po dolnych zębach
    • „trzepanie dywanów” - szybkie ruchy języka w płaszczyźnie pionowej
    • „sprzątanie przedpokoju” - koliste ruchy języka w przedsionku jamy ustnej.

WARGI:

W procesie mówienia ich ruchy są bardzo różnorodne. Ich sprawność jest niezbędna do prawidłowej techniki mówienia. Ponieważ wargi stanowią przedłużenie policzków – niektóre ich ćwiczenia przyczyniają się do poprawy mimiki twarzy.

  1. nadymanie policzków („balonik”):
    • przetrzymywanie powietrza przez ok. 5 s.
    • uwalnianie nagromadzonego powietrza – powstający szmer przypomina głoskę „p"
  2. przesuwanie powietrza z policzka do policzka („chomik”)
  3. wciąganie policzków do jamy ustnej („zajęczy pyszczek”)
  4. cmokanie („całuski"; „przywoływanie pieska”)
  5. zaokrąglanie i spłaszczanie warg („dziobek i uśmiech”)
  6. przesadne wymawianie samogłosek ustnych , np. wg schematu: A-O, U-E, I-A, Y-O, A-U („karetka”, „policja”, „straż pożarna” itd.)
  7. parskanie wargami („mokry pies”, „źrebak”)
  8. wymawianie samogłosek ustnych przy zwartych zębach („sklejone ząbki”)
  9. wargi ułożone jak przy przesadnej artykulacji „o” poruszają się w płaszczyźnie pionowej („rybka”)
  10. nakładanie warg na górny i dolny łuk zębowy („zaginione zęby”)
  11. dmuchanie na piórko, wacik, świecę:
    1. wargi ułożone jak przy „u”
    2. wargi ułożone jak przy „f”

 

Opracowała: Ewelina Machel