Wczesne przeciwdziałanie niepowodzeniom szkolnym - dysleksja
Pani prof. Marta Bogdanowicz stwierdziła kiedyś, że „Dziecko z dysleksją nie rodzi się w szkole. Ono z objawami trafia do przedszkola. Należy je tylko rozpoznać i umiejętnie mu pomóc”. Dzieci z „ryzyka dysleksji” wymagają intensywnych ćwiczeń usprawniających zaburzone funkcje po to, by nie doszło do pogłębienia i utrwalenia zaistniałych deficytów, a w konsekwencji do problemów z czytaniem i pisaniem oraz pierwszych niepowodzeń szkolnych.
Już w przedszkolu łatwo nam stwierdzić czy dziecko:
- bezproblemowo uczy się wierszyków, czy tekstu piosenek,
- wyróżnia różne dźwięki z otoczenia,
- w zabawach potrafi zharmonizować ruch z rytmem,
- umiejętnie posługuje się przyborami do rysowania, malowania,
- umie wskazać różnice w dwu pozornie identycznych obrazkach,
- jest samodzielne w czynnościach samoobsługowych,
- jest sprawne ruchowo, szczególnie zwracamy uwagę na umiejętność trzymania równowagi m.in. w przejściu po ławeczce
Dziecko, które ma zdecydowane problemy w zakresie powyższych czynności możemy zaliczyć do grupy dzieci z ryzyka dysleksji. Wówczas winniśmy stworzyć dla naszego dziecka zestaw zadań i umiejętności, które będziemy ćwiczyć by zminimalizować bądź całkowicie wykluczyć wszelkie nieprawidłowości.
W usprawnianiu percepcji wzrokowej pomocne będą nam książeczki i czasopisma dziecięce, które ukazują się na naszym rynku. Oferujące m.in. zabawy typu: znajdź różnice, odszukaj drogę w labiryncie, odwzoruj obrazek, dobierz parę, uzupełnij obrazek brakującym elementem. Pomocne również będą gry, takie: jak układanki, puzzle, wyszukiwanie ukrytych fragmentów obrazka.
Przykłady ćwiczeń usprawniających percepcję wzrokową (analizę i syntezę wzrokową)
- Wszelkiego rodzaju układanki, np. puzzle, kolorowe figury geometryczne, domina.
- Wyodrębnianie różnic między obrazkami (powiedz, czym różnią się te obrazki).
- Rysowanie konturów wg podanego wzoru – dziecko otrzymuje rysunek o słabo zaznaczonym konturze, zadaniem dziecka jest pogrubienie istniejącego konturu.
- Układanie wzorów z figur geometrycznych. Podajemy dziecku wzór, dziecko odtwarza ten wzór.
- Kreślenie kształtów graficznych powstałych za pomocą kreski łączącej wyznaczone uprzednio punkty.
- Wypełnianie konturów – pokrywanie płaszczyzny farbą, kredką.
- Wyszukiwanie takich samych liter i ich segregowanie. Dajemy dziecku duży kartonik z napisaną literą oraz kilka małych kartoników z różnymi pojedynczo wypisanymi literami. Zadaniem dziecka jest znalezienie litery przedstawionej na dużym kartoniku.
- Wyszukiwanie liter i sylab. Dziecko w otrzymanym tekście wyszukuje poznane litery i sylaby, zamalowuje je.
Ćwiczenia usprawniające percepcję wzrokową dziecka znajdą Państwo
w następujących publikacjach:
- Obserwuję, mówię i rysuję. Ćwiczenia rozwijające percepcję wzrokową – E. Waszkiewicz
- Jeszcze potrenujmy. Ćwiczenia w zakresie wzrokowo-słuchowym - B. Zakrzewska
- Wzory i obrazki – M. Frostig, D. Horne
- Zestaw pomocy rozwijających spostrzegawczość wzrokową i myślenie „terapia zabawą” – J. Baran
- Dobieramy pary wyrazów – H. Grzelachowska
Usprawniać funkcje motoryczne możemy, nie ograniczając dziecku możliwości rysowania, malowania, wycinania, lepienia. Nie zabraniajmy tego, przeciwnie zachęcajmy i organizujmy takie zajęcia dzieciom.
Przykłady ćwiczeń usprawniających motorykę dłoni (podnoszących poziom graficzny pisma):
- Ćwiczenia: „rysowania” w powietrzu dużych kształtów.
- Lepienie z plasteliny, wydzieranki, wycinanki.
- Oburęczne malowanie dużych kształtów
- Ugniatanie małych kulek z gazet, bibułki.
- Ugniatanie w dłoniach małych gumowych piłeczek.
- Ćwiczenia palców: otwieranie i zamykanie dłoni.
- Masowanie dłoni i ramion.
- Kolorowanie płaszczyzn w książeczkach z obrazkami.
- Pisanie po śladzie.
Ćwiczenia usprawniające funkcje ruchowe znajdą Państwo w następujących publikacjach:
- Zestawy szablonów do pisania i rysowania.
- Ćwiczenia rozwijające sprawność ruchową ręki – H. Tymichowa
- Zeszyt do początkowej nauki pisania – B. Rocławski
- Ćwiczenia służące doskonaleniu rozwoju ruchowego – Zeszyt nr 5
– E. Chmielewska
Percepcję słuchową możemy ćwiczyć poprzez odtwarzanie rytmów, rozpoznawanie dźwięków dobiegających z oddali, uczenie się wierszyków. Bardzo pożyteczna jest zabawa w rymowanie, wymyślanie wyrazów rozpoczynających się bądź kończących na zadaną głoskę.
Przykłady ćwiczeń usprawniających analizę i syntezę słuchową
- Zabawa w rozpoznawanie dźwięków.
- Zabawa w nasłuchiwanie: co się wokół nas dzieje.
- Pokazując dziecku różne przedmioty, wypowiadaj pierwszą część słowa, poproś, żeby dziecko je kończyło.
- Segregowanie obrazków wg podanej głoski: na początku, na końcu.
- Prosimy dziecko, aby za pomocą klaskania podzieliło podawane słowa na sylaby.
- Mówimy zdanie. Prosimy, żeby dziecko policzyło w nim wyrazy.
- Mówimy głoski i prosimy dziecko, żeby powiedziało, jakie tworzą słowo,
np. K-a-c-p-e-r, jakie to słowo? - Mówimy sylaby i prosimy dziecko, żeby powiedziało, jakie tworzą słowo:
sa-mo-lot: samolot
Ćwiczenia usprawniające percepcję słuchową znajdą Państwo w publikacjach:
- Ćwiczenia służące doskonaleniu wymowy, Zeszyt nr 1, E. Chmielewska,
- Ćwiczenia służące doskonaleniu percepcji słuchowej, Zeszyt nr 3, E. Chmielewska,
- Jeszcze potrenujemy. Ćwiczenia w zakresie wzrokowo – słuchowym, B. Zakrzewska,
- Głoska a litera. Ćwiczenia dla dziecka z trudnościami w czytaniu i pisaniu, H. Grzelachowska.
- Co to? Kto to? – Ćwiczenia i zabawy z dźwiękiem (płyta CD- audio + zestaw obrazków). Wyd. Seventh sea.
Pracując z dzieckiem musimy pamiętać, że: wszystko jest do usprawnienia! Wymaga to jednak SYSTEMATYCZNOŚCI, CIERPLIWOŚCI I ZDECYDOWANIA.
Na podstawie artykułu Przemysława Mateckiego: „Wczesne przeciwdziałanie dysleksji”.
Opracowała: Agnieszka Mądrzelewska.